Εάν το να υποφέρεις και το να σκέφτεσαι έχουν κοινά σημεία, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η σκέψη ή η ποίηση, δεν προέρχονται από το προφανές, αλλά από το αφανές κεκρυμμένο, από τον αγώνα αυτού που πρέπει να ειπωθεί αλλά δεν δύναται, που είναι υποχρεωμένο να σκεφτεί το καντιανού τύπου αξίωμα “Δεν μπορείς, άρα οφείλεις”. Αυτό για το οποίο δεν έχουμε λέξεις, είναι ακριβώς αυτό που έχουμε να πούμε, απαντώντας έτσι στην μόνη αναγκαιότητα, απαντώντας στο αδύνατο. Αυτό που δεν δίνει: το αδύνασθαι, είναι αυτό το ίδιο που ωθεί τη σκέψη.
“Αδύνασθαι” – η λέξη είναι του Αρτώ (μέσα από το Le Pèse-nerfs), πριν ξαναβρεθεί στην καρδιά του άρθρου του Maurice Blanchot, και που οι Derrida και Deleuze δεν το αφήνουν ανεκμετάλλευτο. Ας ανοίξουμε αυτή την σύντομη ανθολογία του αδύνατου:
Antonin Artaud: “Ένα αδύνασθαι στο να αποκρυσταλλώσεις ασυνείδητα, το σημείο αποκοπής από οποιαδήποτε βαθμίδα αυτοματισμού”¹
Maurice Blanchot: “Χαρακτηρίζεται […] από το σημείο όπου το σκέπτεσθαι είναι πάντα ήδη το να μη μπορείς να σκεφτείς ακόμα: το “αδύνασθαι”, σύμφωνα με την λέξη του Αρτώ, είναι μεν το ουσιώδες της σκέψης, αλλά παράγει από αυτήν μια εξαιρετικά επίπονη έλλειψη, μια ανεπάρκεια που ακτινοβολεί την ίδια στιγμή από αυτό το σημείο…”²
Jacques Derrida: “Το “αδύνασθαι” ένα θέμα το οποίο εμφανίζεται μέσα στο Lettres à J. Rivière του Αρτώ, ξέρουμε ότι δεν είναι μια απλή αδυναμία, ένα στείρο “δεν έχω τίποτα να πω” ή μια έλλειψη έμπνευσης. Αντιθέτως, πρόκειται για την ίδια την έμπνευση…”³
Gilles Deleuze: “Επομένως, το γεγονός ότι η σκέψη είναι αναγκασμένη να σκεφτεί, αποτελεί και την παταγώδη κατάρρευσή της, την αποτυχία της, το ίδιόν της, το φυσικό της “αδύνασθαι”, το οποίο συγχέεται με την μέγιστη δύναμη, δηλαδή με τα cogitanda, αυτές τις ασχημάτιστες δυνατότητες, όπως επίσης και με τις διαφυγές ή τις διαρρήξεις της σκέψης.⁴
Anne Bouillon, Gilles Deleuze et Antonin Artaud – l’impossibilité de penser, p.8
¹A. Artaud, Le Pèse-nerfs, p. 162
²Maurice Blanchot, Le Livre à venir, p. 53
³Jacques Derrida, L’Écriture et la différence, p. 263
⁴Gilles Deleuze, Différence et Répétition, p. 192
Antonin Artaud. Sans Titre, non daté
Now I know who they are
Αll of you
– Έρχεται νύχτα και σου χτυπάει κουδούνια
– Με μια λωρίδα μόικαν με ιριδισμούς: γεια
– Και είναι το ίδιο, έρωτας και ελευθερία
– Μία τρελή αλόγα που δεν νοιάζεται για τη ζωή της: δεν έχω σώμα δεν με νοιάζει να πεθάνω, τον θάνατο τον περιέχω. Πάνκισα ανέμελη. Και άσωστη
– Ένας παράνομος παντός καιρού, κλέφτης, διαρρήκτης, ψεύτης, μυθομανής, απατεώνας, μάγος, υπναράς, νωθρός, μέθυσος, αγενής, τρελός. Κάποιος που διαφεύγει
– Μία αλόγα, μια διαρρήκτρα με φτερά: διαπερνά τα εθιμικά cogni-data της σκέψης: αφού ένα κι ένα κάνουν δύο ας πάρω έναν υπνάκο που τα έχετε τόσο ωραία μετρήσει. Εγώ το σκάω από τις τάξεις σας
– Τίποτα δεν τον νοιάζει, δεν έχει φιλοδοξία, δεν θέλει λεφτά. Παίζει και χαίρεται. Πετάει από δω κι από κει
– Κι αν αυτό δεν γίνεται, κοιμάται, κοιμάται δεν τη νοιάζει
– Δεν τον νοιάζει, μπορεί συνεχώς να κοιμάται
– Και δυσανασχετεί όταν ξυπνάς μέσα στη νύχτα γιατί πονάει το κεφάλι σου
– Ή γιατί θέλεις να κατουρήσεις
– Δυσανασχετεί όταν διακόπτουν το χουζούρι της
– Όταν του λένε τα χιλιοειπωμένα
– Όταν της γράφουν βαρετά
– …
Το φλανεταριατο 